तुळशीचे नामाष्टक, पूजा व ध्यान | Tulsi Namashtakam in Marathi

तुळशीचे नामाष्टक, पूजा व ध्यान | Tulsi Namashtakam in Marathi

Play Audio

तुळशी नामाष्टक

  • भगवान नारायण देवर्षी नारदांना म्हणतात :

वृन्दा वृन्दावनी विश्वपूजिता विश्वपावनी ।
पुष्पसारा नन्दिनी च तुलसी कृष्णजीवनी ॥
एतन्नामाष्टकं चैव स्तोत्रं नामार्थसंयुतम् ।
य: पठेत् तां च सम्पूज्य सोऽश्वमेधफलं लभेत् ॥

  • ‘वृंदा, वृंदावनी, विश्वपूजिता, विश्वपावनी, पुष्पसारा, नंदिनी, तुळस आणि कृष्णजीवनी – ही तुळशी देवीची आठ नावे आहेत. ही सार्थक नामावली स्तोत्ररूपातही आहे. जो मनुष्य तुळशीची पूजा करून या नामाष्टकाचा पाठ करतो त्याला अश्वमेध यज्ञाचे फळ मिळते.'(ब्रह्मवैवर्त पुराण, प्रकृती खंड : 22.33-34)
  • कार्तिक महिन्याच्या पौर्णिमेला तुळशी देवीचे मंगलमय प्रागट्य झाले आणि सर्वप्रथम श्रीहरींनी तिची पूजा केली. जो या पौर्णिमेच्या दिवशी विश्वपावनी तुळशीची भक्तिभावाने पूजा करतो, तो संपूर्ण पापांपासून मुक्त होऊन वैकुंठात जातो. जो कार्तिक महिन्यात श्रीविष्णूंना तुळशीपत्र अर्पण करतो, तो दहा हजार गाईंना दान केल्याचे फळ निश्चितच प्राप्त करतो. या तुळशी नामाष्टकाच्या नित्य स्मरणाने निपुत्रिक मनुष्य पुत्रवान होतो. ज्याचा विवाहाचा योग येत नसेल त्याचा योग जुळतो आणि बंधुहीन मनुष्याला अनेक बांधव मिळतात. याच्या स्मरणाने रोगी रोगमुक्त होतो, बंधनात पडलेल्याची बंधनातून मुक्ती होते. भयभीत मनुष्य निर्भय होतो आणि पापी पापांपासून मुक्त होतो.
  • नारद ! वेदाच्या ‘कण्व’ शाखेत तुळशीच्या ध्यानाच्या विधीचे वर्णन केलेले आहे. ध्यानात संपूर्ण पाप नष्ट करण्याची अद्भुत शक्ती आहे.
  • ध्यान : ‘परम साध्वी तुळस फुलांमध्ये सर्वश्रेष्ठ आहे. ही पूजनीय तसेच मनोहारिणी आहे. संपूर्ण पापरूपी इंधन भस्मीभूत करण्यासाठी ही अग्नीच्या ज्वाळेसमान आहे. हिची सर्व फुलांमध्ये वा देवींमध्ये कोणाशीही तुलना होऊ शकत नाही. म्हणून त्या सर्वांमध्ये पवित्ररूप असलेल्या या देवीस ‘तुळस’ म्हटले गेले आहे. ही सर्वांद्वारे स्वत:च्या मस्तकावर धारण करण्यायोग्य आहे. विश्वाला पवित्र करणारी ही देवी जीवन्मुक्त आहे. मुक्ती आणि श्रीहरींची भक्ती प्रदान करणे हिचा स्वभाव आहे. अशा भगवती तुळशीची मी उपासना करतो.’ ध्यान केल्यानंतर आवाहन न करता भक्ति-भावाने तुळशीच्या रोपट्याला देवीस्वरूप मानून षोडशोपचाराने या देवीची पूजा करावी.
  • विद्वान मनुष्याने अशा प्रकारे ध्यान, भजन, पूजा आणि तुळशी – नामाष्टकाचे पठण करून तुळशी देवीला नमस्कार करावा. (ब्रह्मवैवर्त पुराणातून)
    – ऋषी प्रसाद, नोव्हेंबर 2004

Tulsi Namashtak in Marathi

Mala Puja कसे करावे – Vidhi, Mantra in Marathi

Mala Puja कसे करावे – Vidhi, Mantra in Marathi

Play Audio Mp3 Purusha Suktam

मंत्र सिद्धिसाठी अचूक उपाय :- Jap Mala Puja in Marthi

शास्त्रों के अनुसार जपमाला जाग्रत होती है, यानी वह जड़ नहीं, चेतन होती है । माना जाता है कि देव शक्तियों के ध्यान के साथ हाथ, अंगूठे या उंगलियों के अलग-अलग भागों से गुजरते माला के दाने आत्मा ब्रम्ह को जागृत करते हैं । इन स्थानों से ‘दैवीय उर्जा’ मन व शरीर में प्रवाहित होती है । इसलिए यह भी देवस्वरूप है, जिससे मिलनेवाली शक्ति या ऊर्जा अनेक दुखों का नाश करती है ।

यही कारण है कि मंत्रजप के पहले जपमाला की भी विशेष मंत्र से स्तुति एवं पूजा करने का विधान शास्त्रों में बताया गया है । आज पूज्य ऋषिवर सद्गुरुदेव संत श्री आशारामजी की प्रेरणा एवं कृपा से हम सबको शास्त्रीय पद्धति से विधिवत माला पूजन एवं स्तुति-प्रार्थना का महापुण्यमय अवसर प्राप्त हुआ है, उसका लाभ लें ।

पूजेसाठी आवश्यक साहित्य [Mala Pooja Samigri]

  • थाली : 2 (एक माला पूजन करण्यासाठी, दुसरी सामान ठेवण्यासाठी)
  • वाटी, चमचा : 2-2 (स्वतःच्या वापरासाठी आणि पूजेसाठी)
  • पूजेच्या ताटामध्ये पिंपळाची 10 पाने, गंगाजल, पंचगव्य, चंदन, कुंकू, फुले, तुळशीची पाने, कलावा (मौली) (लाल धागा), धूपबत्ती, कापूर, काडेपेटी (माचिस), दिवा, वाती (तेलात भिजलेल्या), अक्षता.

Mala Pujan कसे करावे ?

  • पूजाच्या ताटामध्ये मध्यभागी पिंपळाचे एक पान ठेवावे आणि इतर आठ आजूबाजूला अशा प्रकारे ठेवावेत कि ‘अष्टदल-कमल’ चा ‘आकार’ बनेल.
  • मधल्या पानावर आपली जपमाला, करमाळा आणि घालणारी माला ठेवा.
  • पिंपळ आणि तुळशीची पाने रविवारी तोडू नयेत, म्हणून एक दिवस अगोदरच तोडून ठेवावीत.

Mala Puja Vidhi in Marathi

Mala Puja Mantra


ॐ कार चे गुंजन :
  • सर्वानी 7 वेळा ‘हरि ओम’ गुंजन करावे.

ॐ गं गणपतये नमः ।
ॐ श्री गुरुभ्यो नमः ।
ॐ श्री सरस्वत्यै नमः ।

ऐं ह्रीं अक्षमालिकायै नमः ।

आचमन :

  • पुढील मंत्र म्हणत तीनदा आचमन करा.

ॐ केशवाय नमः ।
ॐ नारायणाय नमः ।
ॐ माधवाय नमः ।
ॐ हृषिकेशाय नमः ।
(हे मंत्र उच्चारताना हात धुवा.)

पवित्रता :

  • अंतर्गत आणि बाह्य शुध्दीकरणाची भावना करत डाव्या हातात पाणी घ्या आणि आपल्या शरीरावर उजव्या हाताने शिंपडा.

ॐ अपवित्रः पवित्रो वा सर्वावस्थां गतोsपि वा ।
य: स्मरेत् पुण्डरीकाक्षं स बहायाभ्यंतर शुचि:।।

टिळा (तिलक) :

  • सर्व लोकांना टिळा लावा.

ॐ गं गणपतये नम: ।
ॐ चंदनस्य महत्पुण्यं पवित्रं पापनाशनम् ।
आपदां हरते नित्यं लक्ष्मीः तिष्ठति सर्वदा ।।

रक्षासूत्र (मौली) बंधन :

  • हाताला मौली (लाल धागा) बांधा.

येन बद्धो बली राजा दानवेन्द्रो महाबल: ।
तेन त्वां प्रतिबध्नामि रक्षे मा चल मा चल ।।

संकल्प :

  • हातात अक्षता, फुले व पाणी घेऊन सर्व जण संकल्प करा.

‘‘हे माले ! आज आम्ही रविवारी सप्तमीच्या (ज्या तिथिला करत आहोत ती तिथि) पवित्र दिवशी तुमची पूजा करीत आहोत. या पूजेच्या प्रभावाने, आम्ही तुझ्याद्वारे जो जप करू, त्याचे फळ अनेक पटीने वाढू दे. आम्हा सर्वांना साधनेमध्ये यश मिळू दे आणि ईश्वर प्राप्तीच्या अंतिम ध्येयाकडे जलद वाटचाल करण्यामध्ये आम्हाला सफलता मिळू देत. हे माले ! आमचे शरीर निरोगी राहावे, मन आनंदित राहावे, बुद्धीमध्ये बुद्धीदाताचा प्रसाद प्रकट होवो आणि आमचा आत्मविकास होवो. आम्हा सर्वांना गुरुज्ञानाने स्वतःचे मुक्तात्मा, महानात्मा स्वरूपाचे ज्ञान प्राप्त व्हावे.

हे माते ! ‘बापूजी तुरूंगातून मुक्त व्हावेत’ या उद्देशाने आम्ही तुझ्याद्वारे ‘ॐ ॐ ॐ बापूजी जल्दी बाहर आयें’ या मंत्राचा 5 माला जप करत आहोत.आपण आम्हाला या उद्देशामध्ये लवकरात लवकर यश द्यावे.

(हा संकल्प थोडा-थोडा म्हणा आणि सर्वांना तुमच्या मागे म्हणायला लावा.)

गुरु-स्मरण :

  • हाथ जोडून सर्वांनी प्रार्थना करूया –

गुरुर्ब्रह्मा गुरुर्विष्णुः गुरुर्देवो महेश्वरः ।
गुरुर्साक्षात्परब्रह्म तस्मै श्रीगुरवे नमः ॥

संपूर्ण प्रार्थना वाचण्याकरिता :-

श्री गणेशाचे स्मरण :

वक्रतुंड महाकाय कोटिसूर्यसमप्रभ ।
निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा ।।

माला स्नान :

  • माळेला स्नान घालण्यासाठी माळेवर पाणी टाका.

ॐ गंगे च यमुने चैव गोदावरी सरस्वती ।
नर्मदे सिंधु कावेरी जलेsस्मिन् सन्निधिं कुरु ॥

ऐं ह्रीं अक्षमालिकायै नमः स्नानं समर्पयामि ।

पंचगव्य स्नान :

  • आता पंचगव्याने माळेला स्नान घाला.

ऐं ह्रीं अक्षमालिकायै नमः पंचगव्य स्नानं समर्पयामि ।

शुद्ध स्नान :

  • माळेला पुन्हा पवित्र पाण्याने स्नान घाला.
ऐं ह्रीं अक्षमालिकायै नम: शुद्धोदक स्नानं समर्पयामि । (पवित्र पाण्याने धुतल्यानंतर माळ,दुसर्‍या प्लेटमध्ये (सामग्रीची थाळी) पिंपळाच्या पानावर ठेवा.)

गंध :

  • माळेला चंदन व कुंकू लावा.
ऐं ह्रीं अक्षमालिकायै नमः गंधं समर्पयामि ।

फुले :

  • सुवासिक फुले अर्पण करा.
ऐं ह्रीं अक्षमालिकायै नम: गंधं समर्पयामि ।

तुळस :

  • तुळशीची पाने अर्पण करा.

ऐं ह्रीं अक्षमालिकायै नम: तुलसीदलं समर्पयामि ।
तुलसी हेमरूपांच रत्नरूपां च मंजरिं ।
भवमोक्षपदा रम्यामर्पयामि हरिप्रियाम् ।।

अक्षता :

  • अक्षता वाहा.
ऐं ह्रीं अक्षमालिकायै नमः अक्षतान् समर्पयामि ।

धूप :

  • धूप दाखवा.
ऐं ह्रीं अक्षमालिकायै नम: धूपं आघ्रापयामि ।

इष्ट देव प्रतिष्ठा :

  • हातामध्ये फुले घेऊन हात जोडा. मालेमध्ये इष्ट देवाची भावना करून प्रार्थना करा आणि पुष्प अर्पण करा.

अखण्डानन्दबोधाय शिष्यसंतापहारिणे ।
सच्चिदानन्दरूपाय तस्मै श्रीगुरवे नमः ॥
तापत्रयाग्नितप्तानां अशांतप्राणीनां भुवि ।
गुरुरेव परा गंगा तस्मै श्रीगुरवे नमः ॥

प्रार्थना :

  • हातामध्ये फुले घेऊन माळेला प्रार्थना करा आणि फूल अर्पण करा.

माले माले महामाले सर्वतत्त्व स्वरूपिणी ।
चतुर्वर्गस्त्वयि न्यस्ततस्मान्मे सिद्धिदा भव ॥
ॐ त्वं माले सर्वदेवानां सर्वसिद्धिप्रदा मता ।
तेन सत्येन मे सिद्धिं देहि मातर्नमोऽस्तु ते ॥
त्वं माले सर्वदेवानां प्रीतिदा शुभदा भव ।
शिवं कुरुष्व मे भद्रे यशो वीर्यं च सर्वदा ।।

‘हे माले ! हे महामाले !! आपण सर्वातत्व स्वरूप आहात. तुमच्यात धर्म, अर्थ, काम आणि मोक्ष – हे चारही पुरुषार्थ समायोजित आहेत. म्हणूनच,तुम्ही मला त्यांची सिद्धी प्रदान करणाऱ्या असावे. हे माले ! आपल्याला सर्व देवतांना समस्त सिद्धी प्रदान करणारे मानले जाते. म्हणूनच, मला सत्यस्वरूप परमात्म्याची प्राप्ती होईल अशी सिद्धी प्रदान करा. हे माते ! मी तुला नमन करतो. हे माते ! तुम्ही मला सर्व देवांचा आणि परात्पर देवाची प्रसन्नता प्रदान करणाऱ्या व्हा, शुभ फळ देणाऱ्या व्हा. हे भद्रे! तू नेहमी मला सत्कीर्ती आणि शक्ती दे आणि माझे कल्याण कर.’

  • अशा प्रकारे मालाची पूजा केल्यास त्यात ईश्वर-चेतनेचा उदय होतो.

जप :

यानंतर, प्रत्येकजण ‘ॐ ॐ ॐ बापूजी जल्दी बाहर आयें ।’ ह्या मंत्राची 1 माळ जप करेल. (हळू आवाजात ध्यानाचे संगीत वाजवू शकता.)

माळ समर्पण :

जप केल्यानंतर माळेला धरुन गुरुदेवांना घालत आहोत अशी भावना करत आपल्या गळ्यात घालावी.

आरती :

  • दीप प्रज्वलित करुन आरती करा.

ज्योत से ज्योत जगाओ…. (पूर्ण आरती करा.)

कर्पूरगौरं करुणावतारं संसारसारम् भुजगेन्द्रहारम् ।
सदावसन्तं हृदयारविन्दे भवं भवानीसहितं नमामि ।।

प्रार्थना :

साधक मांगे मांगना….

  • जगाच्या कल्याणासाठी हात जोडून प्रार्थना करा :

सर्वे भवन्तु सुखिनः सर्वे सन्तु निरामयाः ।
सर्वे भद्राणि पश्यन्तु मा कश्चिद दुखभाग्भवेत् ।।
दुर्जनः सज्जनो भूयात् सज्जनः शांतिमाप्नुयात् ।
शांतो मुच्येत बंधेभ्यो मुक्तः चान्यान विमोच्येत् ॥

क्षमा प्रार्थना :

  • “हात जोडून, प्रार्थना करावी की या नियमात, उपासना करण्यात आपण अनवधानाने चूक केली असेल तर, हे देवा ! आम्हाला माफ करा.”

ॐ आवाहनं न जानामि न जानामि विसर्जनम् ।
पूजां चैव न जानामि क्षमस्व परमेश्वर ॥
ॐ मंत्रहीनं क्रियाहीनं भक्तिहीनं सुरेश्वर ।
यत्पूजितं मया देव परिपूर्ण तदस्तु मे ।

जपघोष :

    ‘तं नमामि हरिं परम् ।’
  • तीन वेळा बोला…

मंत्र सिद्धि च्या सम्पूर्ण माहिती… माला पूजन कशी करावी?