श्री गुरु महिमा
श्री गुरु स्तोत्रम्
।। श्रीमहादेव्युवाच ।।
गुरुर्मन्त्रस्य देवस्य धर्मस्य तस्य एव वा ।
विशेषस्तु महादेव ! तद् वदस्व दयानिधे ।।

श्री महादेवी (पार्वती) म्हणाल्या: हे दयानिधी शंभो! गुरुमंत्राचे दैवत म्हणजेच श्री गुरुदेव आणि त्यांचे आचार आदी धर्म काय आहे याबद्दल आपण विशेष वर्णन करावे.

।। श्रीमहादेव उवाच ।।
जीवात्मनं परमात्मनं दानं ध्यानं योगो ज्ञानम् ।
उत्कल काशीगंगामरणं न गुरोरधिकं न गुरोरधिकम् ।।1।।
श्री महादेवजी म्हणाले : जीवात्मा- परमात्म्याचे ज्ञान, दान, ध्यान, योग, पुरी, काशी किंवा गंगेच्या काठी मृत्यू – यामधले काहीही श्रीगुरुदेवांपेक्षा श्रेष्ठ नाही, श्रीगुरुदेवांपेक्षा मोठे नाही.

प्राणं देहं गेहं राज्यं स्वर्गं भोगं योगं मुक्तिम् ।
भार्यामिष्टंं पुत्रं मित्रं न गुरोरधिकं न गुरोरधिकम् ।।2।।
प्राण, शरीर, घर, राज्य, स्वर्ग, भोग, योग, मुक्ती, पत्नी, इष्ट, मुलगा, मित्र – यापैकी काहीही श्रीगुरुदेवांपेक्षा श्रेष्ठ नाही, श्रीगुरुदेवपेक्षा मोठे नाही.

वानप्रस्थं यतिविधधर्मं पारमहंस्यं भिक्षुकचरितम् ।
साधोः सेवां बहुसुखभुक्तिं न गुरोरधिकं न गुरोरधिकम् ।।3।।

वानप्रस्थ धर्म, यतीशी संबंधित धर्म, परमहंसांचा धर्म, भिक्षूचा (भिकारीचा) धर्म, साधू-सेवारूपी गृहस्थ-धर्म आणि अनेक सुखांचा आनंद – यापैकी काहीही श्री गुरुदेवांपेक्षा श्रेष्ठ नाही, श्रीगुरुदेवापेक्षा मोठे नाही.

विष्णो भक्तिं पूजनरक्तिं वैष्णवसेवां मातरि भक्तिम् ।
विष्णोरिव पितृसेवनयोगं न गुरोरधिकं न गुरोरधिकम् ।।4।।

भगवान श्री विष्णूची भक्ती, त्यांच्या पूजनाचा ध्यास, विष्णू-भक्तांची सेवा, आईची भक्ती, श्री विष्णू हेच वडिलांच्या रूपात आहेत, असे मानून केलेली वडिलांची सेवा – यापैकी काहीही श्री गुरुदेवांपेक्षा मोठे नाही, काहीही मोठे नाही.

प्रत्याहारं चेन्द्रिययजनं प्राणायां न्यासविधानम् ।
इष्टे पूजा जप तपभक्तिर्न गुरोरधिकं न गुरोरधिकम् ।।5।।

प्रत्याहार आणि इंद्रियांचे दमन, प्राणायाम, न्यास-विन्यासाचे विधान, आराध्य दैवताची पूजा, मंत्र-जप, तपस्या आणि भक्ती – यापैकी कोणतेही श्री गुरुदेवांपेक्षा मोठे नाही, श्रीगुरुदेवांपेक्षा मोठे नाही.

काली दुर्गा कमला भुवना त्रिपुरा भीमा बगला पूर्णा ।
श्रीमातंगी धूमा तारा न गुरोरधिकं न गुरोरधिकम्। ।6।। 

काली, दुर्गा, लक्ष्मी, भुवनेश्वरी, त्रिपुरसुंदरी, भीमा, बगलामुखी (पूर्णा), मातंगी, धुमावती आणि तारा- या सर्व मातृशक्ती देखील श्री गुरुदेवांपेक्षा मोठ्या नाहीत, श्री गुरुदेवांपेक्षा मोठ्या नाहीत.

मात्स्यं कौर्मं श्रीवाराहं नरहरिरूपं वामनचरितम् ।
नरनारायण चरितं योगं न गुरोरधिकं न गुरोरधिकम् ।।7।।

भगवंताचे मत्स्य, कूर्म, वराह, नरसिंह, वामन, नर-नारायण इत्यादी अवतार, त्यांच्या लीला, चरित्रे तपस्या इत्यादी देखील श्री गुरुदेव यांच्यापेक्षा वरचढ नाहीत, ते श्री गुरुदेव पेक्षा जास्त नाहीत.

श्रीभृगुदेवं श्रीरघुनाथं श्रीयदुनाथं बौद्धं कल्क्यम् ।
अवतारा दश वेदविधानं न गुरोरधिकं न गुरोरधिकम् ।।8।।

वेदांमध्ये वर्णन केलेले भगवंताचे श्री भृगु, राम, कृष्ण, बुद्ध आणि कल्की इत्यादी दहा अवतार श्री गुरुदेवांपेक्षा मोठे नाहीत, श्री गुरुदेवांपेक्षा मोठे नाहीत.

गंगा काशी काञ्ची द्वारा मायाऽयोध्याऽवन्ती मथुरा ।
यमुना रेवा पुष्करतीर्थं न गुरोरधिकं न गुरोरधिकम् ।।9।।

गंगा, यमुना, रेवा इत्यादी पवित्र नद्या, काशी, कांची, पुरी, हरिद्वार, द्वारका, उज्जैन, मथुरा, अयोध्या इत्यादी पवित्र क्षेत्रे आणि पुष्कर आदी तीर्थ क्षेत्रे देखील श्री गुरुदेवांपेक्षा जास्त नाहीत, ती श्री गुरुदेवांपेक्षा अधिक नाहीत.

गोकुलगमनं गोपुररमणं श्रीवृन्दावन-मधुपुर-रटनम् ।
एतत् सर्वं सुन्दरि ! मातर्न गुरोरधिकं न गुरोरधिकम्।।10।।

हे सुंदरी! हे मातेश्वरी! गोकुळाची यात्रा, गौशाळेचे भ्रमण किंवा श्री-वृंदावन व मधुपूर इत्यादी शुभ-नावांचे घोकणे- यापैकी काहीही श्री-गुरुदेवांपेक्षा मोठे नाही, श्रेष्ठ नाही.

तुलसीसेवा हरिहरभक्तिः गंगासागर-संगममुक्तिः ।
किमपरमधिकं कृष्णेभक्तिर्न गुरोरधिकं न गुरोरधिकम् ।।11।।

तुळशीची सेवा, विष्णू आणि शिव यांची भक्ती, गंगासागरच्या संगमावर देहाचा त्याग आणि आणखी काय सांगावे, परात्पर भगवान श्रीकृष्ण यांची भक्ती ही श्री गुरुदेवांपेक्षा नाही, श्रीगुरुदेव ह्याच्यापेक्षा जास्त नाही.

एतत् स्तोत्रं पठति च नित्यं मोक्षज्ञानी सोऽपि च धन्यम् ।
ब्रह्माण्डान्तर्यद्-यद् ध्येयं न गुरोरधिकं न गुरोरधिकम् ।।12।।

जो ह्या स्तोत्राचे नियमितपणे पठण करतो तो आत्मज्ञान आणि मोक्ष दोन्ही प्राप्त करून धन्य होतो. निश्चितच, संपूर्ण ब्रह्मांडामध्ये, ज्याचे ज्याचे ध्यान केले जाते, त्यापैकी कोणीही श्री गुरुदेवांपेक्षा श्रेष्ठ नाही, श्री गुरुदेवांपेक्षा श्रेष्ठ नाही.